Białka białka !
Proteiny. Bo tak inaczej nazywamy białka, swoją nazwę wywodzą od greckiego słowa protos, co oznacza pierwszy. Sama nazwa informuje nas, że są one bardzo ważnym, wręcz niezbędnym składnikiem, bez którego nasz organizm nie potrafi prawidłowo funkcjonować i rozwijać się. Jest to grupa składników odżywczych o bardzo złożonej strukturze. Ich podstawowe części składowe stanowią aminokwasy, zbudowane z atomów węgla, tlenu, azotu, wodoru i siarki. Białka stanowią podstawowy materiał budulcowy wszystkich tkanek organizmu (mięśni, skóry, krwi ,enzymów, ciał odpornościowych), dlatego to własnie im możemy zawdzięczyć prawidłowe trawienie, odporność organizmu oraz równowagę hormonalną kontrolującą prawidłową pracę organizmu.
Konkretniej :
Budowa białka :
Białka zbudowane są z 22 aminokwasów; 13 z nich jest endogennych, czyli takich, które organizm sam potrafi wytwarzać. Pozostałe 8 to aminokwasy egzogenne, czyli takie, których organizm sam wytworzyć nie może, dlatego musza być one dostarczane w posiłkach.
W organizmie występują różnorodne cząsteczki białka, a każdy jego rodzaj odpowiedzialny jest za pewne cechy tkanki, w skład której wchodzi, np keratyna i kolagen nadają siłę i elastyczność włosom, skórze i ścięgnom, hemoglobina i mioglobina są białkami wiążącymi tlen we krwi i mięśniach, a albumina- główny składnik białka jaja kurzego-za ścinanie się białka oraz zdolność wytwarzania piany.
Białka dzielimy na :
*pełnowartościowe (zwierzęce oraz te, które pochodzą z roślin strączkowych)
-> drób i mięso zwierząt( najlepiej młodych, gdyż jest ono najbardziej lekkostrawne, ma najmniej tłuszczu nasyconego i cholesterolu) mleko i jego przetwory, ryby, owoce morza;
*niepełnowartościowe (roślinne)->nasiona roślin strączkowych, zboża oraz orzechy;
* częściowo niepełnowartościowe, czyli te, które zawierają wszystkie aminokwasy egzogenne, jednak w ilościach, które nie wystarczają człowiekowi (np.soja)
Jak to właściwie jest z tym białkiem, czyli jaka jest jego rola i jakie są skutki niedoboru ?
Białko :
*wpływa na wzrost młodych organizmów
*stanowi barierę obronną organizmu
*reguluje procesy przemiany materii
*bierze udział w utrzymywaniu bilansu wodnego
*pełni funkcję transportową - przenosi przez błonę komórkową różne substancje
*współuczestniczy w utrzymaniu równowagi kwasowo - zasadowej
*regeneruje uszkodzone tkanki
Na niedobór białka jesteśmy narażeni w sytuacji, gdy nasza dieta uboga jest w produkty, które wymieniłam Ci wyżej.
Niedobór białka powoduje :
* zahamowanie wzrostu
*zmniejszenie odporności
*pogorszoną zdolność gojenia się ran
*pogorszenie procesów myślowych
*kłopoty z koncentracją
*brak apetytu
*apatię
Czynniki te mogą spowodować chorobę zwaną kwasiorkor, czyli zespół niedożywienia z niedoboru białka.
Dodatkowo białka stanowią paliwo energetyczne, jednak ten rodzaj jest paliwa jest mało ekonomiczny.
Dlaczego ?
Zgodnie z Normami Żywienia Człowieka w codziennej diecie białko powinno stanowić 11-14% dobowego zapotrzebowania energetycznego lub 0,8-1g białka na kilogram masy ciała, z tego jedna trzecia białka powinna być pochodzenia zwierzęcego, a dwie trzecie- roślinnego. Jeżeli chcesz się dowiedzieć jakie jest Twoje dzienne zapotrzebowanie na białko, po prostu przemnóż podana przeze mnie wartość przez swoją wagę ! Całkiem proste;) Zapotrzebowanie na białko uzależnione jest od wieku, stanu fizjologicznego organizmu i aktywności fizycznej.
Białko jest paliwem nieekonomicznym, gdyż dostarcza nam dwa razy mniej energii użytecznej niż węglowodany, i aż siedem razy mniej niż tłuszcze. W czym tkwi sęk ? Podczas spalania białka powstaje dużo energii cieplnej, a mało mechanicznej, co jest zjawiskiem niekorzystnym. Dlatego szeroko uśmiechamy się do wszystkich "koksów" :))
Zamieszczę tu fragment z portalu Vitalia.pl, który dokładniej wyjaśni Ci, dlaczego sportowcy wychodzą z błędnego założenia, że należy robić "masę" tylko i wyłącznie przez jedzenie produktów zawierających duże ilości białka. Często robią to oni nieświadomie i nieumiejętnie, wyeliminowując z diety inne produkty bogate w składniki, których potrzebujemy do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania, w efekcie robiąc sobie szkody i spustoszenie w organizmie.
Nie mniej istotną kwestią jest spożywanie białka w nadmiarze. Bardzo często problem ten dotyczy osób, które stosują kurację odchudzającą połączoną ze zwiększoną dawką aktywności fizycznej. Panuje bowiem przeświadczenie, iż wraz ze zwiększeniem aktywności fizycznej, konieczne jest dostarczenie organizmowi większej ilości tego makroskładnika. Często spotkać można się z przekonaniem, że jest on niezbędny dla właściwej pracy mięśni. Tak naprawdę jednak, nic bardziej mylnego, bowiem by mięśnie mogły właściwie pracować potrzebują przede wszystkim dobrego źródła energii, którym są dla nich węglowodany.
Zwiększając ilość białka w codziennym jadłospisie, a jednoczenie chcąc by był on właściwie zbilansowany, musimy z czegoś zrezygnować. Siłą rzeczy, jeśli jednego składnika jest więcej, innego musi być mniej. Zazwyczaj dzieje się zatem tak, że to właśnie z węglowodanów rezygnujemy, bardziej lub mniej świadomie. Często spotkać można się z prośbami „Proszę wykluczyć z mojej diety makaron, chleb, ziemniaki i ryż. Nie jadam tych produktów. Wolałabym, by więcej było w niej mięsa i nabiału. Zdecydowałam się na zajęcia aerobicu. Jeżdżę też na rowerze, więc chyba powinnam mieć więcej białka.”
Jeśli zdecydowalibyśmy się spełnić tę prośbę doprowadzilibyśmy do sytuacji odwrotnej do zamierzonej. Na skutek niedoboru głównego źródła energii, musiałaby być ona czerpana z białka. Ono z kolei jest kiepskim substratem energetycznym. Organizm musi się sporo napracować by z aminokwasów otrzymać ostatecznie glukozę, która wykorzystana będzie mogła zostać przez poszczególne narządy, w tym również mięśnie, do pracy. Wszystkie te skomplikowane przemiany będą miały miejsce w wątrobie co prowadzić może do jej zbytniego obciążenia, a w wyniku tego do upośledzenia jej pracy. Są one tez źródłem metabolitów, które muszą zostać wydalone z organizmu. Tutaj główną rolę odgrywają nerki, które zmuszone będą do zwiększonej pracy, co w konsekwencji może stać się przyczyna ich chorób. Te dwa organy są więc szczególnie narażone na powikłania jakie niesie ze sobą spożywanie zbyt dużej ilości protein.
Paradoksalnie zatem, owo spożyte w większej ilości białko, miast być wykorzystane do budowy mięśni, zostanie przetworzone na energię potrzebną do pracy ustroju. Ponieważ z kolei daje jej niewiele, konieczne będą jego spore nakłady. Przy długotrwałym stosowaniu tego typu niewłaściwie zbilansowanej diety dojść może do sytuacji, w której zwykło się mówić, że nasze ciało trawi samo siebie. "
Myślę, że po przeczytaniu mojego artykułu, masz już większą świadomość, jak ważna w życiu jest zbilansowana i rozważna dieta bogata w białko. Jeżeli jest coś o co chcesz zapytać, napisz ! :)
